تغییرات مکانی و زمانی شاخص های کیفی آبخوان دشت دهلران، استان ایلام، براساس سازندهای سنگ های رسوبی

آب زیرزمینی اهمیت بالایی برای تامین آب شیرین در جهان دارد. در این مطالعه، شاخص­های کیفی آب زیرزمینی دشت دهلران شامل: کاتیون­ها، آنیون­ها، هدایت­الکتریکی (ec)، غلظت کل مواد جامد محلول (tds)، سختی کل (th)، نسبت جذب سدیم (sar)، درصد سدیم (%na) وph در یک دوره آماری پنج ساله (1392-1388) در 10 حلقه چاه اکتشافی سازمان آب منطقه­ای استان ایلام در تعداد 100 نمونه بررسی شده است. غلظت کاتیون­ها به ترتیب به صورت ca2+> na+> mg2+> k+ و غـلظت آنیـون­ها به ترتیب به صـورت cl-> so4-2> hco3-می­باشد. در دوره پنج ساله کم­ترین و بیش­ترین مقدار شاخص­های کیفی آب زیرزمـینی دشت به این صـورت می­باشد: میکروموهس بر سانتی­متر 7811-946ec=، میلی­گرم بر لیتر 5233-614tds=، میـلی­گـرم بر لیتر3020-246th=، 64/11-19/1sar=، میلی­گرم بر لیتر 02/65-38/7na%= و 95/7-89/6ph=  . نتایج نشان می­دهد آب زیرزمینی دشت دهلران از لحاظ شاخص­های کیفی: هدایت­الکتریکی (ec)، غلظت کل مواد جامد محلول (tds) و سختی کل (th) برای آشامیدن و کشاورزی مناسب نمی­باشد، ولی از لحاظ نسبت جذب سدیم (sar) و phمشکل ندارد و براساس استانداردهای ویلکاکس و شولر برای آشامیدن و کشاورزی قابل استفاده است. نتایج نشان می­دهد که مقدار sar ضریب همبستگی بالایی (69/0) با یون سدیم دارد و این همبستگی نشان دهنده جانشینی یون سدیم به جای یون­های کلسیم و منیزیم در خاک­های کلوئیدی می­باشد. سازندهای سنگ­های رسوبی منطقه در کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نقش اصلی را دارند. سنگ­های تبخیری و گچی (سازند گچساران) و کربناتی (سازند آسماری) سبب کاهش کیفیت آب شده است. همبستگیبین hco3- با mg2+ (45/.) و باca2+ (16/0) نشان می­دهد که احتمالا سازند آسماری منطقه در تامین mg2+  آب زیرزمینی دشت دهلراننسبت به ca2+ نقش بیش­تری داشته است. می­توان اظهار داشت منشاء کاتیون­های اصلی (ca2+، na+) و آنیون­های اصلی (cl-، so42-) آب زیرزمینی دشت دهلران، سازند تبخیری گچساران می­باشد و منشاء آنیون و کاتیون با فراوانی نسبی پایین­تر (hco3-و mg2+) سازند آسماری است. منشاء بخشی از کاتیون­mg+2می­تواند واحدهای شیلی و مارنی سازندهای پابده و گورپی باشد. سنگ­های آواری (= سازند بختیاری) نقش موثر در کاهش کیفیت آب زیرزمینی دشت دهلران نداشته است.